Natuurwetgeving introduceert grondrisico’s

Verbod op o.a. grondtransport van invasieve planten

Hoewel de bedoeling van de wijziging van het Besluit natuurbescherming (Bnb) met name lijkt te zijn om de verkoop van de Aziatische duizendknoop te verbieden, is grondtransport gelet op de definitie van ‘verhandelen’ ook begrepen onder het verbod.

Van vrijstelling op het verbod, aan de orde als er geen sprake is van commerciële doeleinden, zal bij veel grondverzet in het kader van projecten niet automatisch aan de orde zijn. De vrijstelling geldt wel als het gaat om dode niet-levensvatbare delen van de plant. De vaststelling daarvan kan discussie uitlokken. Ook bestaat vrijstelling indien activiteiten plaatsvinden in het kader van uitroeiing, bestrijding of beheersing van Aziatische duizendknopen. Dat kan dan op verschillende manieren vorm krijgen, zolang het eindresultaat is dat de planten, en alle levensvatbare delen of producten daarvan, worden gedood en er geen onderdelen of producten meer zijn die zich kunnen voortplanten. Ook deze definitie in de regeling Rnb Staatscourant 2021 nr. 37138 kan discussies veroorzaken.

In ons land vindt veel grondverzet plaats. Conform de nieuwe artikelen in het Bnb is de transporteur van de grond in overtreding als de grond levensvatbare delen van de plant bevat. Ook een aannemer die grond laat transporteren door een onderaannemer is in overtreding. En tenslotte natuurlijk ook de partij die zich van de grond ontdoet als deze levensvatbare delen van de plant bevat, of de partij die de grond ontvangt voor nieuwe toepassing.

Overtredingen van voorschriften, gesteld bij of krachtens artikel 3.39 van de Wnb, worden beschouwd als een economisch delict. De formulering van de nieuwe artikelen in de Wet natuurbescherming laat echter nog enige ruimte voor discussie. Gezien eerdere problemen rond PFAS-wetgeving is het zaak duidelijkheid te scheppen en de GWW-sector niet onnodig in de wielen te rijden.

Handelingen met grond zoals dat gebruikelijk is in de GWW heeft er dus een nieuw risico bij.

De vraag is hoe het beste met dit risico kan worden omgegaan

Het beste is natuurlijk om grondverzet binnen een plangebied toe te staan via een vrijstelling omdat in die situatie (grond blijft binnen het gebied) geen sprake is van commerciële handelingen met grond.

Om aan de doelstelling van het verbod tegemoet te komen zal van te voren moeten worden vastgesteld of een partij grond levensvatbare delen van de duizendknoop bevat. Grond die wordt verhandeld zal doorgaans zijn gekeurd omdat die elders zal worden toegepast. In een dergelijke keuring is nu ook aandacht voor de duizendknoop van belang. Voor zover wij weten bestaat die biologische keuringsplicht nog niet en bestaan er evenmin protocollen voor een dergelijke keuring. Duidelijkheid over wat redelijkerwijs kan worden verwacht is in het belang van alle partijen.

In aanbesteding en contractvorming in GWW-projecten speelt het ‘wetsconform omgaan met grond’ altijd een belangrijke rol. In geïntegreerde contracten wordt de opdrachtnemer vaak eigenaar van de te ontgraven grond en moet hij daarmee wetsconform omgaan. Het is voor hem dus belangrijk dat bekend is of de grond levensvatbare delen van de plant bevat. Daarmee verkleint hij de kans op het optreden van het risico. Het restrisico (bijvoorbeeld een onvolledig of niet actueel onderzoek) kan bij een van de contractpartijen worden neergelegd of redelijkerwijs worden gedeeld. Behandeling van de grond vooraf is eveneens een optie, het is goed daarover al in een aanbestedingsfase afspraken over te maken.

Dus samenvattend:

• Opdrachtgevers van werken zouden actuele informatie beschikbaar moeten hebben (en deze moeten delen in de aanbestedingsfase met inschrijvers) over het al dan niet aanwezig zijn (in de grond) van levensvatbare delen van de plant.
• Verruim de vrijstelling op het verbod voor hergebruik van grond in hetzelfde plangebied.
• Laat de branche het voortouw nemen bij het vaststellen van een pragmatische dus risico-gestuurde werkwijze voor keuren en omgaan met verdachte grond (‘werkprotocol’).
• Omdat de plant weinig tijd nodig heeft om zich te verspreiden en er tussen aanbesteden en start uitvoering de nodige tijd zit, dienen contracten een clausule te bevatten die het restrisico voor beide partijen hanteerbaar maakt.
• Dit risico zou standaard onderdeel moeten zijn van ieder risicoregister/checklist.

Voor meer informatie:
Nieuw handelsverbod op Japanse duizendknoop geldt ook voor besmette grond - Invasieve exoten (wur.nl)
Hoe hiermee in bestekken kan worden omgegaan: Aziatische duizendknoop en RAW (raw.nl)