Toepassen gebiedseigen grond
Grondgestuurd ontwerpen biedt kansen voor toepassing gebiedseigen grond
De Projectoverstijgende Verkenning Dijkversterking met Gebiedseigen Grond (POV DGG) heeft een Kansenscan en een Technisch Kader ontwikkeld
De Projectoverstijgende Verkenning Dijkversterking met Gebiedseigen Grond (POV DGG) van het Hoogwaterbeschermingsprogramma (HWBP) stimuleert het toepassen van gebiedseigen grond bij dijkversterkingsprojecten, omdat projecten daarmee duurzamer, stabieler en soms zelfs goedkoper kunnen worden uitgevoerd. Zonder gebiedsvreemde planten en zaden, met minder hinder voor de omgeving, aansluitend bij lokale milieuhygiënische kwaliteit (bijv PFAS), en meer ruimtelijke kwaliteit.
Kansenscan
Een belangrijke voorwaarde om gebiedseigen grond succesvol toe te passen is dat er al vroeg wordt gekeken of er in de omgeving van de dijkversterking andere opgaven liggen waarbij grond vrijkomt. Daarvoor heeft de POV DGG een kansenscan ontwikkeld, een hulpmiddel om andere opgaven, potentiele gebiedspartners en grondsoorten in kaart te brengen.
Technisch Kader
Naast de kansenscan heeft de POV DGG ook een Technisch Kader ontwikkeld om met de vrijkomende grond die kan afwijken van de standaard richtlijnen voor grond toch een veilige dijk te maken.
In de praktijk blijkt dat in contracten de te gebruiken materialen (grond) vaak nauw worden omschreven op basis van die standaard richtlijnen. Bijvoorbeeld voor primaire keringen (dijken) wordt specifieke klei voorgeschreven. Het stellen van standaardeisen stimuleert niet om lokaal beschikbare grond toe te passen omdat die vaak niet voldoet aan standaardeisen. Of het altijd nodig is zulke standaardeisen aan de voorkant te stellen, of dat het misschien ook anders (en beter) kan, zoekt de POV DGG namens Waterschap Limburg uit voor het HWBP.
Uitvoering Pilot
We hebben drie enthousiaste trekkers van het project gesproken, Albert Gerrits, Jasper van de Hoef en Martin van der Meer, allen werkzaam bij de POV DGG.
Als goed voorbeeld van een standaard eis noemt Jasper de erosiebestendigheid van klei die bij toepassing in dijken gevraagd wordt. Het ontwerp en de eisen aan de klei zijn exact omschreven. Valt de kwaliteit van in het project of in de nabijheid vrijkomende klei tegen (een lagere erosieklasse) dan moet andere klei van de juiste kwaliteit worden aangevoerd en de vrijkomende klei afgevoerd. Het afvoeren van deze klei kan ook knelpunten opleveren. Bij elkaar brengt dit gesleep met grond kosten met zich mee, vergt het veel transportbewegingen (CO2 uitstoot) en het legt beslag op de beschikbaarheid van schaarse primaire grondstoffen.
Een alternatief is het omschrijven van het te maken werk in doelvoorschriften: een voor die specifieke projectlocatie gewenste mate van erosiebestendigheid van de constructie, te bereiken door een combinatie van een uitgekiend ontwerp met gebruik van de beschikbare klei in een juiste laagdikte. Deze benadering kan aanvullende eisen opleggen aan de wijze van uitvoering. In ‘mindergrondrisico’s’ noemen we dit ‘robuuste plannen’. Robuuste plannen bieden de opdrachtnemer de ruimte om kansen te benutten en risico’s beter beheersbaar maken.
In de POV DGG wordt volgens Albert Gerrits een filosofie ontwikkeld voor het ‘grondgestuurd ontwerpen met (lokaal) vrijkomende grond’ en de ontwikkeling van technische kennis en kaders hiervoor. De schaarste aan grondstoffen, de maatschappelijke ontwikkeling dat het grootschalig slepen met grond niet meer van deze tijd is. Martin van der Meer voegt daaraan toe dat de verwachte effecten van klimaatverandering (o.a. droogte) op toegepaste materialen noodzaken tot een grotere oplossingsruimte. Dat vereist kennis over en inzicht in de mogelijkheden die gebiedseigen grond heeft en hoe vanuit de ontwerppraktijk daarbij aangesloten kan worden. Zo stellen Albert en Martin dat er ook zal worden gekeken naar de praktijk van dijkverbetering van eeuwen terug, toen dijken feitelijk altijd werden gebouwd met lokaal beschikbare materialen.
Meer informatie en vervolg
over de POV: https://www.hwbp.nl/kennisbank/pov-dgg?
Nieuwsbrief: Stand van zaken
De POV DGG zal nog van zich laten horen, en binnen de Werkgroep MinderGrondrisico zullen wij ons buigen over de specifieke risico's bij gebiedseigen grond.