Informatie en adviezen vanuit de werkgroep MinderGrondrisico
om risico's in grond en grondverzet te beheersen, door informatie over grond en ondergrond slim te verzamelen, te evalueren en transparant te delen

Combineren en koppelen

Gepubliceerd 11 mei 2021

Logo mindergrondrisico         ARTIKEL

Het koppelen van nabijgelegen projecten kan voordelen bieden. Zo kunnen grond en baggerspecie die in het ene project vrijkomen in een ander project worden toegepast als de planning goed is afgestemd. Dat is duurzaam (minder transportbewegingen) en kan het gebruik van schaarse grondstoffen beperken. Maar een koppeling van projecten kan ook een obstakel blijken te zijn als tegen de verwachting in de planning niet af te stemmen is. Wat zijn de mogelijkheden vanuit het oogpunt van risicobeheersing?

Projecten koppelen kan op verschillende manieren:

Samengestelde projecten op gebiedsniveau

Opdrachtgever/initiatiefnemer voorziet in de verkennings-/planfase van verschillende projecten in een gebied mogelijkheden om de grondbalans op gebiedsniveau te sluiten. Om verschillende redenen is dit gunstig (circulair, duurzaam, hinder beperken). Een grote vraag naar grond en baggerspecie of een groot overschot kan ook een aanleiding zijn om kansen voor een sluitende grondbalans te zoeken. Opdrachtgever/initiatiefnemer voegt de beide projecten samen in een project en laat dit na een aanbesteding in combinatie uitvoeren door een aannemer.

Afzonderlijke projecten, koppeling voorschrijven

Grondstromen kunnen tussen projecten worden gekoppeld ondanks dat die projecten via verschillende contracten lopen en door verschillende uitvoerende partijen worden uitgevoerd.

Als de planning van deze projecten dan toch uit elkaar gaat lopen dan gaan grondstromen afwijken van het plan waarop de inschrijfsom is gebaseerd. Dit kan tot claims leiden, onnodige kosten, en een noodzaak om op het laatste moment onder tijdsdruk grond en baggerspecie van elders te halen, wat de duurzaamheid van het project onder druk kan zetten.

De markt koppelt, aanbestedende dienst faciliteert met informatie over projecten

Uitvoerende partijen hebben doorgaans een redelijk overzicht van projecten in uitvoering of ‘op de rol’. De aanbestedende dienst (Rijkswaterstaat, waterschappen, provincies) kan vrijblijvend beschikbare informatie op programmaniveau met de markt delen. De aanbestedende dienst schrijft geen koppeling voor. Een ondernemer kan inschrijven op basis van een eventueel door hem mogelijk gehouden koppeling, en daarmee wellicht goed scoren op kosten, duurzaamheid en circulariteit en beperken hinder. Die koppeling vereist dan wel dat hij de beide te koppelen projecten gegund krijgt, of met de andere partij een deal kan sluiten. De aanbestedende dienst faciliteert maar biedt natuurlijk geen garanties. De ondernemer loopt zelf het risico als de koppeling in de praktijk niet werkt. Eventuele beloftes die bij de inschrijving zijn gedaan over duurzaamheid en circulariteit komen dan wel onder druk te staan. Als de koppeling niet contractueel was voorgeschreven dan zijn extra kosten voor rekening van de ondernemer.

De voor- en nadelen van projecten koppelen:

  • Koppeling van projecten kan leiden tot minder gebruik van schaarse grondstoffen, en minder transportbewegingen (goedkoper, minder CO2-uitstoot, minder hinder).
  • Projecten samenvoegen of een koppeling voorschrijven betekent gebiedseigen materialen toepassen. Maar een voorwaarde is wel dat de overtollige grond in het ene project bruikbaar is in het andere project. Het is aan te bevelen om in het ontwerp/contract daarvoor de ruimte te creëren. Eigenlijk is dat sowieso een eis als de aanbestedende dienst ook circulariteit en duurzaamheid hoog in het vaandel heeft staan. Zie: robuuste plannen en ontwerpen met gebiedseigen grond.
  • Projecten in een vroeg stadium koppelen (bijvoorbeeld op gebiedsniveau) vereist risicogestuurd onderzoek waarbij wordt vastgesteld of de grondeigenschappen die voor de gewenste toepassing van vrijkomende grond noodzakelijk zijn, wel aanwezig zijn. Als afwijkingen worden verwacht en er blijft onzekerheid tot het moment van vrijkomen dan is ontwerpen op basis van vrijkomende grond noodzakelijk. Met andere woorden: beoordeel binnen welke bandbreedte de eigenschappen van de vrijkomende grond liggen en biedt in het ontwerp voldoende ruimte. Bij tegenvallende erosiebestendigheid van vrijkomende klei kan die wellicht gewoon in een wat dikkere laag worden toegepast.
  • Als een veronderstelde koppeling in de praktijk niet mogelijk blijkt dan kunnen de veronderstelde voordelen even grote nadelen worden, vooral als de koppeling op het laatste moment onhaalbaar blijkt. Om de planning te halen moet dan misschien grond van grote afstand worden aangevoerd.

Voorbeelden van gekoppelde projecten:

Delen