Publicaties Samenwerken

Negen dimensies van samenwerken volgens de marktvisie RWS

Rijkswaterstaat adviseert om op een andere manier te gaan samenwerken. In het boek ‘Onze nalatenschap Inspiratie, voorbeelden en quotes’ geeft Rijkswaterstaat voorbeelden en quotes uit de praktijk. Om de beweging te laten zien die noodzakelijk en inmiddels ingezet is, zijn negen dimensies van samenwerking als leidraad gebruikt.

Benieuwd naar de voorbeelden en quotes? Lees het boekje op de website van Marktvisie.

Waterschapsmarkt van de toekomst

Verschillende brancheorganisaties hebben een visiedocument opgesteld waarin trends en constateringen worden beschreven waarbij de noodzaak tot een goede samenwerking veelvuldig besproken wordt. Aan de hand van drie ‘bouwstenen voor vernieuwing’ is dit concreet vormgegeven. Kennis delen, samenwerken, nadruk op contact (zonder r), risicobeheer samen uitvoeren en een eerlijk verdienmodel (erkennen van het belang van marktpartijen) zijn gewenste ontwikkelingsrichtingen.

Voor meer informatie:

• Visiedocument Unie van Waterschappen
• Activiteitenplan Unie van Waterschappen
• Inspiratieprojecten Unie van Waterschappen

‘DOEN-Project’ Krib- en Oeververlaging Pannerdensch Kanaal

De daadwerkelijke contractuele samenwerking start natuurlijk pas na gunning, maar toch krijgt samenwerking meer en meer aandacht tijdens de aanbestedingsfase. Steeds vaker wordt daarom geselecteerd of gegund op samenwerkingsvaardigheden. Zo ook bij project Pannerdensch Kanaal.

Het eerste project DOEN is in 2013 door Rijkswaterstaat gelanceerd. Na het succesvol afronden van dit eerste DOEN-project is gestart met het uitbreiden van het DOEN-gedachtegoed binnen Rijkswaterstaat. Het DOEN-predicaat gaat over betere samenwerking in de bouw tussen opdrachtgevers en marktpartijen, maar ook met beheerders en stakeholders in de omgeving. Dit door te werken vanuit de bedoeling achter bestaande regels. Zo heeft ook project Krib- en Oeververlaging Pannerdensch Kanaal (verder: project KOP) dit predicaat gekregen.

Met de vervroegde marktbenadering van project KOP is beoogd de kans op een uitvoerbaar ontwerp te vergroten. Er is gekozen voor een Planuitwerking, Design & Construct (PD&C) contractvorm, waarin de aannemer ruimte heeft om zelf ideeën rondom de uitvoeringspraktijk vroegtijdig in te brengen. Hier kan vervolgens rekening mee gehouden worden bij het opstellen van het ontwerp en de vergunningen. Denk hierbij aan praktische zaken als werkvolgorde en tijdelijke opslag van grond en materiaal. Na besluitvorming over het definitieve ontwerp kan gelijk worden gestart met de uitvoering.

Tijdens de aanbesteding is volop ingezet op een goede samenwerking. Zo werden samenwerkingsassessments met potentiële gegadigden gehouden. Op basis hiervan zijn drie partijen geselecteerd. Bovendien is er een samenwerkingsbudget beschikbaar gesteld voor de klanteisenspecificatie (KES) en een aantal conditionerende onderzoeken. Na gunning worden de werkzaamheden gezamenlijk gespecificeerd, zodat opdrachtgever en opdrachtnemer kennis optimaal kunnen inbrengen en het budget doelmatig wordt ingezet.

Voor meer informatie: Bekijk de website van Project Doen.

Andere voorbeelden van projecten waarbij specifieke aandacht is besteed aan de wijze van samenwerking tussen opdrachtgever en opdrachtnemer:

• HWBP-project: Markermeerdijken (Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier).
• HWBP-project: Gorinchem-Waardenburg (Waterschap Rivierenland).
• HWBP-project: Stadsdijken Zwolle (Waterschap Drents Overijsselse Delta).
• Project Doen (Rijkswaterstaat).

Samenwerkingscompetenties en -assessments

Het project DOEN is al in 2013 door Rijkswaterstaat gelanceerd. DOEN gaat over betere samenwerking in de bouw, tussen opdrachtgevers en marktpartijen, maar ook met beheerders en stakeholders in de omgeving. Door te werken vanuit de bedoeling achter bestaande regels. In de voorbereiding van het project Pannerdensch Kanaal is ervaring met DOEN opgedaan. Belangrijk daarin waren de vervroegde marktbenadering en de samenwerking tussen opdrachtgever en opdrachtnemer.

Met de vervroegde marktbenadering in 2017 is beoogd de kans op een uitvoerbaar ontwerp te vergroten. Er is gekozen voor een PD&C-contractvorm waarin de aannemer de ruimte krijgt om zelf zijn ideeën rondom de uitvoeringspraktijk vroegtijdig in te brengen zodat hier rekening mee gehouden kan worden bij het opstellen van het ontwerp en de vergunningen. Zo kan optimaal rekening worden gehouden met praktische zaken zoals werkvolgorde en tijdelijke opslag van grond en materiaal. Na besluitvorming over het definitieve ontwerp kan gelijk worden gestart met de uitvoering.

Tijdens de aanbesteding is volop ingezet op de samenwerking. Zo werden er samenwerkingsassessments met de potentiële gegadigden gehouden. Op basis hiervan zijn de drie beste partijen geselecteerd. Bovendien is er een samenwerkingsbudget beschikbaar voor onder andere de klanteisenspecificatie (KES) en sommige conditionerende onderzoeken. Na gunning worden deze werkzaamheden gezamenlijk gespecificeerd. Omdat zowel opdrachtgever als opdrachtnemer zijn kennis optimaal kan inbrengen wordt dit geld doelmatiger ingezet.

Andere voorbeelden van projecten waarbij specifieke aandacht is besteed aan de wijze van samenwerking tussen opdrachtgever en opdrachtnemer:

• HWBP-project: Markermeerdijken (Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier).
• HWBP-project: Gorinchem-Waardenburg (Waterschap Rivierenland.
• HWBP-project: Stadsdijken Zwolle (Waterschap Drents Overijsselse Delta.)
• Project Doen (Rijkswaterstaat).
• Project Krib- en Oeververlaging Pannerdensch Kanaal.

Samenwerkingscompetenties en -assessments

Dat samenwerken belangrijk is, zal niemand ontkennen. Alle partijen zullen op voorhand aangeven  goed te willen samenwerken. Toch zien we regelmatig dat de samenwerking op de klippen loopt.

Opdrachtgevers hebben er baat bij om bij de gunning rekening te houden met samenwerkingscompetenties. Rijkswaterstaat en waterschappen doen dit door samenwerkingsassessments uit te voeren. Die assessments richten zich op van tevoren expliciet gemaakte competenties die waarborgen dat aan de voorwaarden voor samenwerking wordt voldaan. Bekijk een voorbeeld van een project waar samenwerkingscompetenties (pdf, 54 kB)in een assessment zijn getoetst.

Voordat kan worden beoordeeld of een samenwerking tussen opdrachtgever en opdrachtnemer zal lukken, is een gedeelde visie op samenwerken van belang Rijkswaterstaat heeft de beginselen (pdf, 79 kB)hiervan concreet gemaakt en geeft daarbij aan hoe hiermee dient te worden omgegaan. Genoemde voorbeelden zijn projectspecifiek.

Samenwerken in alliantievorm op het thema grond

In de meeste projecten zijn er bij start aanbesteding nog de nodige (rest)risico’s door onzekere kwaliteit en eigenschappen van de grond. De grootte van die risico’s zijn vaak afhankelijk van het ontwerp en de uitvoeringsmethode, waar opdrachtnemers mede voor aan de lat staan. In de praktijk is ervaring opgedaan met samenwerking op het thema grond in alliantievorm. In het contract wordt een realistisch bedrag opgenomen voor de beheersing van specifiek van te voren benoemde grondrisico’s. Opdrachtgever en opdrachtnemer spreken af hoe dit budget wordt verdeeld en hoe wordt omgegaan met het niet bestede bedrag.  Zie ook artikel: Ervaringen met de alliantie grond.

Actieve samenwerking stimuleren door risico’s te delen

Uit de publicatie ‘Gunnen voor een reële prijs en risico’s delen’ geeft  Prorail aan hoe zij actieve samenwerking stimuleert door het delen van risico’s als standaard te hanteren. Inspanningen gericht op het beperken van de kans op optreden en op het beperken van de eventuele gevolgen worden over beide partijen zijn verdeeld. Als beide partijen baat hebben bij het reduceren van het risico wordt het project er beter van. Prorail hanteert daarbij drie verschillende vormen:

• De nadere samenwerkingsafspraak. Beide partijen (opdrachtgever en opdrachtnemer) geven aan welke risico’s (die normaliter bij hen liggen) ze willen inbrengen in de samenwerkingsafspraak, en voor welk bedrag.
• Het Beide partijen zetten risicoreserveringen in een gezamenlijke pot en stellen vast hoe geld dat overblijft (door een efficiënte beheersing) weer wordt verdeeld.
• De Risico’s worden samen gedragen omdat beide partijen er belang bij hebben deze te minimaliseren. Beide partijen beslissen samen over risico’s en hoe deze te beheersen. Door goed samen te werken kan opdrachtnemer een deel van het overgebleven alliantiebudget tegemoet zien en dus een grotere marge realiseren. Opdrachtgever geeft minder geld uit en krijgt een beter beheerst project.